The True Church

‘Oku ’i fe ‘a e Siasi pe ‘e taha ‘oku mo’oni? Ko e ha ‘a e Siasi ko ‘eni ’e taha ‘oku mo’oni? Ko e hä ’a e ngaahi faka’ilonga ‘oku ne tala ’a e Siasi mo’oni?

Ko e Siasi mo’oni ‘oku taha pe pea ‘oku kau ki ai ‘a e tokotaha kotoa pe ‘oku tui ki he ‘Eiki ko Sisu (Ngaue 2:44-47). ‘Oku ne fakatahataha’i ‘a e taha kotoa pe, ’a e fefine pe tangata kuo nau ‘osi tafoki (fakatomala), ko e kau Kalisitiane mo’oni kotoa kinautolu (Matiu 18:3). Ko e kau memipa kotoa ‘o e siasi ko ‘eni ‘oku nau ma’u ‘a e ngaahi faka’ilonga tatau. Ko e taimi ’e ni’ihi ’oku kehekehe pë ’enau founga hu pe fakafeta’i, pe ko e kehekehe ’enau lotu; fa’ahinga ’oku nau fakafeta’i tu’ulutui, pea fa’ahinga ’oku nau tu’u pe; ka ’oku nau hu mo fai ’enau fakafeta’i ’i he loto taha (Ngaue 4: 32). ’Oku tataki kotoa kinautolu ’e he Laumälie pe ’e taha (Sione 16:13, Efeso 4:4); ’Oku nau langa ’i he makatu’unga pe ’e taha (1 Kolinito 3:11), ’oku nau to’o kotoa ’enau tokateline fakalotu mei he tohi pe ’e taha - ’a ia ko e Tohitapu (2 Tïmote 3: 15-17, Sione 17:17). ’Oku fakahoko mo fakaa’u kotoa kinautolu ki he senitä lahi pe ’e taha - ’a ia ko Sïsü Kalaisi (Sione 14:6, Kolose 1: 18).

Ko e Siasi ia ’oku ’ikai ke nau fakafalala ki he’enau kau faifekau ’i mamani, neongo ’oku mahu’inga ke ’i ai ’a e kau faifekau mo e matu’a he Siasi ke nau malanga’i ’a e Kosipeli ki he kau memipa (Loma 10:14-15). Ko e mo’ui ’a e kau memipa ’oku ’ikai makatu’unga ia ’i he’enau hoko ko ha memipa ’o ha fa’ahinga Siasi ’i mamani. Ko e Siasi mo’oni taha ’oku taha pe ’a hono ’Ulu pe Taki (Kolose 1:18, ’Efeso 5:23) - taha pe Tauhisipi (1Pita 5:4), taha pe Pïsope Pule (1 Pita 2:25)- ’a ia ko Sïsü Kalaisi.

Ko IA pe ’i hono Laumalie (1 Pita 1:7-11) ’oku ne fakahu ’a e kau memipa ’o e Siasi ko ’eni, neongo ko e kau faifekau te nau faka’ilo mai ’a e matapä (Sione 10:1-9). Ko IA tokotaha pe ’oku ne lava ’o fakaava ’a e matapä, pea kapau he’ikai te ne fakaava ’e ’ikai pe ha tangata ia ’i mamani te ne to e lava ’o fakaava ’a e matapa - tatau ai pe, pe ko ha Pisope pe ko hai pe ha to e taha ’okú ne pehë ko kinautolu ’a e hala ki he mo’ui ta’engata. ’I he taimi ’oku fakatomala ai ha tangata ’o tui ki he Kosipeli, ’oku hoko leva ia ko e memipa ’o e Siasi ni (Ngaue 2:38-41).

Hangë tofu pe ko e kaiha’a ’akau ’i he tafa’aki ’o Sisu Kalaisi ’i he kolosi, na’e ’ikai ke’i ai hano faingamalie ke papitaiso, ka na’a ne ma’u ’a e papitaiso ’oku lelei ange ia he Papitaiso vai ’a ia ko e papitaiso ’i he Laumalie (1 Kolinito 12:13). Na’e ’ikai te ne ma’u ’e ia ha mä mo ha uaine ’i ha houa sakalameniti, ka na’á ne manatu’i ’e ia ’a e sino ’o Kalaisi mo e ta’ata’a ’o Kalaisi ’i he’ene tui he taimi kotoa pe (Sione 6:53-56), pea he’ikai ha faifekau ia ’i mämani te ne lava ke ta’ofi ia. ’E lava pe ke li’aki ia ’e he kakai ’o e Siasi ’i mamani (Ma’ake 13:9) ka he’ikai ha taha pë ha falukunga kakai ia te nau lava ke ta’ofi ha tokotaha pehe mei he’ene hu ki he Siasi mo’oni (Sione 10:29).

Ko e Siasi ia ko ‘eni ’oku ’ikai ke makatu’unga ’a ’ene mo’ui ’i hono fotunga pe ko ’ene fotu mai (Matiu 15:8-9), pe ko e ngaahi kätoanga, fale lotu lalahi, pe ha fale lotu, pe falelotu iiki, (’Isaia 66:1, 1 Tu’i 8:27), tu’unga malanga, pa’anga, tu’i, pule’anga, fakamaau’anga pe ko ha fa’ahinga me’a na’e ngaohi ’e ha tangata. Ko e Siasi ia ko ’eni ’oku mo’ui ia ’i he taimi kotoa pe, pea ’e hokohoko atu ai pe ’a ’ene mo’ui ia ’a’ana neongo ka to’o mei ai ’a e ngaahi me’a faka-e-tangata kotoa pe (Matiu 16:18). Ko ’ene mo’ui ’oku fakafalala pe ia he me’a pe ’e taha ’a ia koe nofo’ia kinautolu ’e he lotolotonga ’o Kalaisi mo hono Laumalie; pea ’e ’ikai lava ke mate ’a e Siasi ni ia ’o kapau te nau nofoma’u ’ia Kalaisi mo hono Laumalie.

Ko e Siasi pe eni ’e taha ’oku nau ma’u ’a e lototaha mo’oni (Sione 17:21). Ko honau kau mëmipa ’oku nau lototaha ’i he ngaahi me’a mahu’inga, koe’uhi he ’oku ako’i kotoa pe kinautolu ’e he Laumalie pe ’e taha (Sione 16:13, v.7-10, 1 Sione 2:27). Ko e ngaahi me’a ko ’eni hange ko e ’Otua, ko Kalaisi, ko e Laumälie, angahala, ko honau ngaahi loto, tui, mo e fakatomala mo e fiema’u ’o e ma’oni’oni, mo e mahu’inga 'o e Tohitapu, mo e fungani hake ’o e lotu, ko e Toetu’u, Fakamaau ka hoko mai - ko e ngaahi kaveinga mahu’inga kotoa ’eni ’oku nau lototaha ki ai (Ngäue 4:32, Hepelü 6:1-3).

Ko e Siasi pe ’eni ’e taha ’oku mo’oni. ’Oku ’ikai ko ha Siasi ia ’o ha fa’ahinga fonua pe kakai ’e taha. Ko hono kau memipa ’oku ma’u ia ’i he feitu’u kotoa pë ’i mamani ’oku nau tali mo tui ki he Kosipeli. ’Oku ’ikai ke ta’ota’ofi ia fakatatau ki he ngata’anga ’o ha fonua pe fakangatangata ia ’e he ’atakai mo e founga pule ’o ha fa’ahinga pule’anga. ’I he Siasí ni ’oku ’ikai ha kehekehe ’o e kau Siu pe Kalisi, pe kakai ’uli’uli pe hinehina (Kaletia 3:28, Loma 10:12).

Ko e Siasi pë ’eni ’e taha kuo pau ke tu’uloa ia ’o ’a’u ki he ngata’anga. ’E ’ikai lava ha me’a ia ke ne veteki mo faka’auha ia (Matiu 16:18). Ko hono kau memipa ’e ala fakatanga’i, fakamamahi’i, taki popula’i, kinisi, tu’usi honau ’ulu, tutu; Ka ko e Siasi mo’oni he’ikai lava ia ke tamate’i; ka ’e toetu’u pe ia mei hono ngaohi kovia; ’e kei mo’ui pe ia he lotolotonga ’o e afi mo e vai (Fakaha 2: 10-11). Kapau ’e moloki hifo ia ke ’osi ’i ha feitu’u ’e to e mapuna hake pe ia mo fisi ’i he feitu’u ’e taha. Ko Felo, Helota, Nelo, mo e tokolahi ’o e kau to’a na’a nau fiu feinga ke tamate’i e Siasí ni, na’e iku ’enau feinga kotoa pe ko e koto maumau taimi. Ko e Siasi mo’oni ’okú mo’ui fuoloa ia ’o sio ki hono tanu tahataha hono kau fakatanga (’Aisea 54:17). Ko e ukamea malohi ia kuo ne have’i ’a e ngaahi hamala lahi ’i mamani, pea te ne kei have’i ai pe ha fa’ahinga hamala ’e hoko mai (Selemaia 50:23); pea ko e ’ulu’akau ia ’oku fa’a ulo lahi ka ’oku ’ikai vela ia he afi ko ia.

Ko e Siasi pe eni ’e taha ’oku ’ikai ’auha hono kau memipa. Ko e lesisita pe ha taha ki he Siasi ni (’i he Tohi ’o e Mo’ui), pea ’oku hao atu leva ’a e angahala ia ko ia ki ’itäniti (1 Pita 1:3-5); ’oku ’ikai ’aupito ke nau to e li’ekina mo ’auhia (Sione 6:37), tukukehe pe kapau ’e toki tu’utu’uni pau pe ’e ha taha ia ke ne li’aki mo ta’etali ’a e fakamo’ui kuo ’osi foaki kiate ia ’e Kalaisi pea tafoki ia mo fakaholomui (Hepelu 10:26-31, 2 Pita 2:20-21).

Ko hono fili ’o e Tamai, ko e lotu hufia ta’etuku mo fakalaloa (ke fealelea’aki ma’a kitautolu) ’e he Foha, ko e fakafo’ou mo e fakatapui faka’aho kitautolu mei he angahala (fakama’a) ’i he fu’u ivi ’o e Laumalie Ma’oni’oni, ’oku ne takatakai mo loki pe ’aa’i kinautolu hangë ha ngoue kuo malu’i (1 Pita 1:2-5, Siuta 24-25).

Ko e Siasi eni ’okú ne fai e ngäue ’a Kalaisi ’i mamani. Ko honau kau memipa ’oku tokosi’i (Luke 12:32), pea si’i he lau fika, faktatau ki he fanau ’o mamani: tokotaha pe ua pe tolu ’oku ’i ha feitu’u (Matiu 18:20) pea tokosi’i ’i ha vahe fonua pea tokosi’i ’i ha to e feitu’u pe. Ka ko kinautolu ia ’oku nau lulu’i ’a e ’univeesi (Ngäue 17:6); ko e kakai eni te nau liliu e kaha’u ’o ha fonua ’i he ’enau lotu (Semisi 5:16); ko kinautolu ’oku ngäue totoaki ’i hono talaki ’o e ’ilo ki he tokateline lotu totonu; ko kinautolu ’a e ivi mo e malohi fakamo’ui ’o ha fonua, ko e sila, ko e malu’i, ko e tokoni, mo e poupou ’o ha fonua pe ’oku nau kau ki ai.

Ko e Siasi eni ’e matu’aki ta’emahakulea mo’oni ’a hono faka’ofo’ofa mo hono langilangi ’i he ngata’anga. ’I he taimi ’e ’osi ai e ngaahi fakalangilangi kotoa ’o mamani pea ’e toki fakahoko’a e Siasí ko’eni ’oku ta’emele mo ta’e’ila ki he ’ao ’o e ’Otua mo e taloni ’o e Tamai (Fakaha 7:9-17). Ko e ngaahi taloni, mo e mafai ’i mamani ’e ’auha kotoa ia (Fakaha 11:15, ’Efesö 1:20-22); Ko e ’u ngeia mo e ngaahi ’ofisi, mo e tu’umälie fakamatelie kotoa pë ’e mole ia; ka ko e Siasi ’o e ’uluaki fanau’i ’e ngingila ia hangë ha fetu’u ’o e ngata’anga, pea ’e tukuatu ia mo e fiefia ’i he’ene ’asi mai, ’i he taimi kuo fa’u ai e siueli ’a e ’Eikí (Taitusi 2:13, 1 Tesalonaika 2:19, Kolose 3:4, 2 Tïmote 4:8, Hepelü 12:22-24).

’A koe ‘oku ke lau ‘a e tohi ni, ko e Siasi mo’oni eni, pea ’oku totonu ke kau ki ai ha taha pe ’oku fiemo’ui. Kapau he’ikai te ke kau ki he Siasi ko ’eni, ’oku ’ikai ke ke toe lelei ange ko e ia ’i he laumälie kuo mole. ’Oku malava pe ke ke ma’u ’a e founga, ’a e nge’esi, ’a e kili mo e fakatu’asino ’o e lotu ka e ’ikai ke ke ma’u ’a e momona pea mo e mo’ui (Matiu 23:27-28). ’Io; ’e malava pe ke ke ma’u ’o ta’efa’alaua ’a e monü, pea malava pe ke ke fiefia ’i he maama mo e ’ilo (Filipai 3:4-7). Ka ’o kapau he’ikai te ke kau ki he sino ’o Kalaisi, ko ho’o maama mo ho’o ’ilo pea mo ho ngaahi monü he’ikai te nau lava ke fakahaofi ho laumälie.

’Oku ’i ai e kakai ’e ni’ihi ’oku nau fakakaukau ko ’enau memipa ’i ha siasi mo muimui ki hono ngaahi ouau mo fua hono ngaahi kavenga te ne fakahaofi kinautolu. Ka ’oku matu’aki hala ia. Kapau pe he’ikai te ke ako ’a e folofola ’a e ’Otua pea ke muimui ki hono’Alo ko Sïsü Kalaisi faka’aufuli (tokotaha pe), na’e mei hua ange kapau na’e ’ikai fanau’i koe.

In John 18:37 Jesus Christ said "Everyone who is of the truth, hears My voice" (Sione 18:37)